İnşa Teknikleri

Tekne inşa tekniklerini

1-Ahşap Malzeme

2-Metal (Çelik -Alüminyum)  malzeme

3-Beton malzeme

4-CTP  (Cam Takviyeli Plastik) malzeme

5- Kompozit malzeme

Kullanılarak 5 türde gerçekleştirebiliriz.

1.1 Ahşap için imalat yöntemleri

1.1.1 Masif yığma

         Geleneksel olan  bu yöntemde tekne omurgası aşağıya gelecek şekilde kurulur ve alttan yukarı doğru kaplanır.Hafif,küçük teknelerin ters, baş aşağı kurulması kaplama tahtalarının alıştırılması, vidalanması vs gibi işler daha kolay ve teknenin üzerine eğilerek rahatça yapılabildiği için, yeğlenebilir.

Teknenin başlangıç aşamasında omurgayı meydana getirecek ağaçlar, mümkün olabildiğince uzun boylarda biçilir ve birleştirilir. Omurga eğimli ise, tüm eğimli parçalar gibi, buhar kabında ıslak buharla yumuşatılır ve bu durumda bir kalıp üzerine bağlanarak kurutulup istenilen eğimi alması sağlanır. Omurgayı takip eden parçalar baş ve kıç bodoslama parçalarıdır. Bu parçalar omurga ile takviye parçaları da kullanılarak birleştirilir.Daha sonra postalar hazırlanır. Postalar tekneyi enine sağlamlaştıran, teknenin iki yarısını birbirine bağlayan ve kaplamaları taşıyan elemanlardır. Postalar eğri büyümüş ağaçlardan veya buharla ıslatıp eğerek istenilen şekle sokulurlar.

Tekne kaplama usulleri başlıca iki tanedir.

Birinci yöntem bindirme adı verilen, kaplama tahtalarının kiremit döşer gibi, bir miktar birbirlerinin üzerine bindirildiği yöntemdir. Baş bodoslamaya doğru kaplama tahtaları birbirlerine iyice alıştırılarak alın alına üst üste gelecek şekilde baş bodoslamaya bağlanırlar. Bu teknelerde bağlama elemanı olarak bakır perçinler kullanılır.

İkinci yöntem daha çok rastladığımız ve düz bir dış yüzey elde etmek amacıyla kaplama tahtalarının birbirlerinin üzerine hiç binmeden ince yan kenarları üzerinde üst üste getirilmesidir. Tahtaların birleşim noktalarının kalafat işlemine tabi tutulmaları gerekir.

Bu yöntemden geliştirilen diğer alternatif su hattına 45° - 50° eğimle ters çapraz iki sıra kaplama veya dış yüzeyi verniklenecek teknelerde eğimli bir alt kaplama katı üzerine su hattına paralel kaplanmış ikinci bir kattan meydana gelen yöntemdir. Bu usullerle hafif fakat sağlam tekneler üretilebilmiştir.

1.1.2 Su kontrplağı ile imalat

Masif ahşabın aksine kontrplak çalışmaz ve elyafları yönünde çekme mukavemeti ahşaptan yüksektir. Aynı kalınlıkta masif malzemeye göre yük taşıma gücü daha aza olsa da, elyaf yönünde de, buna dik eksende de yükleri taşıyabilir. Genelde her kat 90° döndürülerek en az üç, daha iyisi beş kat üst üste çalışılarak tekne kaplanır.Gövde yapımında kullanılacak kontrplaklar özel evsafta olup, pahalıdırlar. Bu tip kontrplakların ilk önce yapımlarında kullanılan yapıştırıcılar su ve hava şartlarına dayanmalıdır. Ayrıca kontrplağı meydana getiren tüm katlar aynı ve suya dayanıklı ağaç cinslerinden olmalı, iç katlarda da hata, boşluk vs bulunmamalıdır. Kontrplağın evsafı su içinde en az iki saat kaynatılarak anlaşılabilir. Malzeme bozulmamışsa gövde yapımında kullanılabilir.Özellikle 1960’lı yıllarda çeneli posta formuna sahip tekneler kolay üretim imkanı nedeniyle tersaneler ve amatörler tarafından su kontrplağından inşa edilmişlerdir. Daha sonra yuvarlak gövdeli teknelerde de aynı yöntem uygulanmaya başlamış, sağlam ve hafif tekne inşasında çok önemli bir alternatif olmaya başlamıştır.Fiyatı nedeniyle kaliteli su kontrplağından yapılacak bir tekne gövdesinin maliyeti örneğin masif maun ağacından yapılandan daha ucuz olmayacaktır.

1.1.3 Kalıp üzerinde imalat, modern yöntemler

Kalıp üzerinde modern yöntemler ile inşa edilecek tekneler masif ve kontrplak malzemelerle yapılabilirler. Teknenin projesine göre belli aralıklarla (örneğin birer metre) hazırlanmış posta kalıpları sağlam bir bazaya monte edilirler. Kontrplakla kaplanacak teknelerde posta kalıpları üzerine boydan boya stringer adı verilen yatay takviye bağlantıları konulabilir. Bu şekilde oluşturulan form üzerine teknenin baş ve kıç bodoslaması ve omurgası hazırlanarak oturtulur. Arzu edilirse form parçaları üzerinde yapılmış özel yuvalar üzerinde teknenin postaları da hazırlanabilir.Bu şekilde çalışıldığı durumda gövde kaplaması bitirildiğinde postalar da gövdeye bağlanmış olurlar. Aksi takdirde postalar gövde inşası bitiminde imal edilerek gövde içine monte edilir.

Kaplama işlemi masif ve kontrplak olmak üzere iki alternatiflidir :

Diyagonal metot adı verilen yöntemde ya 3 kat kontrplak tekne su hattına 45° açı yapacak biçimde kaplanır ya da aynı işlem her kat diğerine göre 90° aykırı gelecek şekilde masif kaplama tahtaları ile yapılır.

Kontrplak kaplamada genelde aynı yön ve açıda, ancak her katı meydana getiren kaplamaların armuzları, bir önceki katın ek yerlerine göre, kaplama tahtasının eninin yarısı ölçüsünde ötelenmiş biçimde, kaplanır.

Masif yöntemde ayrıca ilk iki kat çapraz imal edildikten sonra ,üçüncü ve son kat su hattına paralel kaplanabilir. Bu durumda teknenin gövdesi boyanmaz, verniklenerek göze hitap eden mükemmel bir görünüş elde edilir. Tekne inşası bittikten sonra genelde başaşağı dururken gövde tesviye ve zımpara işlemine tabi tutulur. Daha sonra tekne kalıp üzerinden alınarak çevrilir, iç temizliği yapılır ve güverte, kamara işçiliği başlar. Sağlam tasarlanmış kalıplar üzerinde seri ahşap tekne üretimi yapılabilir.

2.1. Metal inşa yöntemleri

2.1.1 Omurga üzerinde inşa

Üzerine enine postalar yerleştirilmiş omurgayı saç levhalar ile kaplamak yüzyıllardan beri süregelen klasik, ahşap inşa metodunun metal işlemeye uygulanmış halidir. İlk adım kendi içlerinde kapalı birer çerçeve oluşturan postaların imalidir. Postalar genellikle L-profillerden yapılırlar. Tamamlanıp markalanan posta ve metal perdeler omurga üzerine şakul ve su terazisi yardımıyla yerleştirilir ve puntalanır. Bu metal tekne inşasının en keyifli anlarından biridir,zira ilk defa teker teker pek bir şey ifade etmeyen parçalar bir araya gelerek teknenin daha sonra alacağı şekli ortaya çıkarırlar. Bu aşamada ilk yapılacak olan, postalara geçici olarak tutturulacak uzun latalarla teknenin çizgi uyumunun kontrol edilmesidir, böylelikle posta sisteminde mevcut her türlü kusur ortaya çıkabilir.

Daha sonraki adım teknenin kaplanmasıdır. Yuvarlak omurgalı teknelerde kaplanacak saçların bükümü ve tekne formuna uyum sağlayacak hale getirilmesi az kişinin bilebildiği bir uzmanlık konusudur. Tekne saç levhalarla sarılırken oluşabilecek gerilimleri engelleyebilmek üzere daima teknenin iki yanında aynı noktadaki levhaların eş zamanlı olarak gövdeye tutturulmasına çalışılır. Gövdenin inşasına paralel veya takiben güverteler, motor yatağı, boyuna destekler, tanklar inşa edilir. Teknenin tüm montaj ve kaynak işleri tamamlandıktan sonra kaynak çekmeleri nedeniyle kaçınılmaz olan yüzey bozukluklarının düzeltilmesine sıra gelir.

Aynı yöntemin değişik bir tarzı ters kurulmuş posta ve omurgadır. Bu sistemde teknenin güvertesi aşağıda, omurgası yukarda olacak şekilde kurulur ve kaplanır. Bu yöntem özellikle küçük ve orta boy yatlar için uygundur. Gövde kaplaması bitirildikten sonra tekne çevrilir ve içerideki detaylarla güverte ve üst yapı inşası başlatılır.

Diğer bir inşa yöntemi boyuna postalar ile metal tekne inşasıdır. Genelde hafif inşa edilmesi gerekli hızlı motoryatlarda kullanılan bir yöntemdir. Her iki yöntem de profesyonel inşa yöntemlerindendir.
 

2.1.2 Kolaylaştırılmış yöntemler

Ucuz ve hızlı seri üretim veya amatörlere yapım kolaylığı niyetleri sonucu içindeki posta sistemleri ve destek elemanları azaltılmış veya neredeyse tamamen kaldırılmış inşa yöntemleri mevcuttur. Mümkün olduğunca fazla büküm verilmiş gövde kaplamalarıyla, malzemenin kazanacağı kendi rijidliğinden istifade edilerek posta sistemi azaltılabilir. Yine amatörlere yönelik bazı tasarımlarda hazır şablonlara göre kesilen levhaların birbirine tutturulmasıyla oluşturulan gövdenin içine sonradan profillerden kesilerek hazırlanan bir posta sistemi eklenebilir.

Başka bir kolaylaştırılmış yöntem yuvarlak omurga yerine köşeli omurgalı tasarımların uygulanmasıdır. Çift veya çok çeneli (köşeli) posta formu aslında yuvarlak posta formunun kolay imalata olanak sağlamak amacıyla, düz çizgilerle basitleştirilmiş halidir.

3.1 Beton inşa tekniği

 Beton tekne inşasının temeli çelik bir iskelettir. Borulardan yapılmış omurga ve pruva ile postalar ince dolu demir çubuklarla sık aralıklarla birbirleriyle bağlanır. Bunların üzerine içerden ve dışardan çok kat galvanize kafes tel döşenir ve sıkça demir çubuklara bağlanır. Bu arada donmuş ve sertleşmiş betonla sonradan uğraşmamak için, bu hazırlık döneminde tüm WC giriş çıkışlarının, havuz tahliyelerinin, motor soğutma suyunun girişinin, egzost çıkışının sintine pompalarının, evye ve lavobolarının çıkışları planlanmalı, bu noktalar sonradan kolaylıkla çıkartılacak ahşap konik takozlarla belirlenir. Bu şekilde oluşturulan sistemin düzgünlük ve sağlamlığından emin olunduktan sonra betonlama işlemine başlanabilir. Beton karışımı çok tecrübeli bir el tarafından yapılmalı, beton bir taraftan istenilen şekli alacak kadar elastik ancak tel ağ içinde tutunacak kadar kıvamlı olmalıdır. Betonlama yeterli bir ekiple, başladıktan sonra ara vermeden tüm gövde ortaya çıkacak şekilde bir kerede yapılır. Daha sonra gövdenin örneğin hasırlarla örtülerek 10-14 gün sulanması ve betonun sertleşmesi beklenir.

Ferrocement teknelerde güverteyi ve üst yapıyı aynı malzemeden yapmak zordur. Genelde güverte ve kamaralar ahşaptan inşa edilir. Salma olarak derin salma içine betonla karıştırılmış demir hurdası veya eritilmiş kurşun kullanılabilir. Dümen palası, mili ve şaftı metal teknelerde olduğu şekilde imal edilir.

Beton gövde epoksi esaslı macunlarla ve aynı esaslı boyalarla mükemmel bir yüzey haline gelir.

4.1 CTP için imalat yöntemleri

4.1.1 Elle yatırma

Düşük teknolojili ve özel yetenek gerektirmediği halde fiberglass tekne imalatında daha makbul olan yöntemdir. Çoğunlukla ters kurulmuş bir ahşap iskelet üzerine içeriden dışarıya doğru veya seri imalatta bir kalıp içinde dış yüzeyden içeriye doğru; mevcut elyaf planına uygun olarak elyaf levhaları döşenir. İşlem mümkünse yeterli sayıda elemanla hızlı bir biçimde, ancak işlem adımları önceden iyice planlanmış olarak yürütülmelidir. Örneğin ölçü alınarak veya şablon çıkarılarak işlenecek elyaf katları önceden bir tezgah üzerinde kesilmeli ve numaralanarak hazır bekletilmelidir.

Seri imalatta iyice temizlenmiş kalıp içerisine önce teknenin parlak ve renkli dış yüzeyini meydana getirecek olan gelcoat sürülür, daha sonra konstrüktörün vereceği malzeme planına göre elyaflar (katların kuruması beklenmeden) bir önceki ıslak kat üzerine döşenir.Genelde ilk kat olarak ince cam elyafı (300gr/m²) çalışılır,bunun üzerine döşenen ikinci kat genelde 500gr/m² liktir. Polyester veya epoksi malzemenin katlar arasına iyice işleyebilmesi, katların birbirine yapışması ve katlar arasında hava kabarcıkları kalmaması için disiplinli ve hızlı çalışma şarttır.  Büyük teknelerde gerekeceği üzere, elyaf işlemine örneğin gece ara verilecekse, yatırılan son elyaf katının polyester ile az doyurulması gerekir.  Böylelikle ertesi sabah işbaşı yapıldığında iki elyaf katı arasında donmuş ve mukavemeti az bir reçine katı oluşmaz.

Kalıp içinde imalatın avantajı teknenin dış yüzeyinin hiç bir ilave işlem gerektirmeyecek şekilde mükemmel olarak oluşmasıdır.

Bir iskelet veya iç kalıp üzerinde içten dışa doğru imal edilen teknelerde (amatör inşalar veya seri imalatı düşünülmeyen ve bu nedenle kalıp maliyetinden kaçınıldığı haller) teknenin dış yüzeyi uzun ve zahmetli biçimde tesviye, zımparalama, macunlama ve boyama işlemlerine tabi tutulmak zorundadır.

Fiberglass tekne imalatında kullanılacak malzeme, kalıp ve atölyenin belli bir sıcaklıkta olmasına, sıcaklığın ve havadaki nem miktarının kontrol altında tutulmasına ihtiyaç vardır.

Bu tarz imalatta vakumlama vs gibi sistemler ile ürün kalitesi daha iyi hale getirilebilir veya işlem hızı arttırılabilir.
 

4.1.2 Elyaf püskürtme yöntemi

Elyaf ve reçine püskürtme yönteminde rulo halinde sarılmış roving halatçıkları bir kesme takımı vasıtasıyla 30-50 mm boyda kesilerek bir püskürtme tabancası içerisinde reçine ile karıştırılarak kalıp üzerine püskürtülür. Oluşan yüzey gevşek olduğundan özel rulolarla üzerinden geçilerek sıkıştırılmalıdır. Bu tarz imalatta yapım kalitesi püskürtme işlemiyle bağımlı olduğundan, çok dikkat gerektirir ve ortaya çıkan ürünün her tarafının aynı kalınlıkta olması son derece zordur. Bu nedenle düzensiz cidar kalınlıklarına karşı gövde elle yatırma yöntemine göre daha kalın yapılmalıdır.

4.1.3 Vakum yöntemi

Bu yöntem seri imalattakine benzer bir kalıp gerektirir. Kalıbın içine ayırıcı ve gelcoat katı sürüldükten sonra gövdeyi oluşturacak tüm elyaf katları kuru olarak yerleştirilir.Bundan sonra kalıbın içine reçine sürülür, daha sonra bir polietilen folyo kalıbın içine yerleştirilerek kalıbın kenarları hava sızdırmaz biçimde kapatılır. Bir pompa vasıtasıyla kalıp içinde vakum yaratılır.